SPSS Analizi Suç Mu?

0
Share

SPSS analizi suç teşkil eder mi? SPSS (Statistical Package for the Social Sciences), çeşitli istatistiksel analizlerin grafiksel arayüzleri üzerinden kolaylıkla yapılabildiği IBM tarafından sunulmuş bir programdır. Özellikle sosyal bilimlerde olmak üzere tıp, eğitim, idari bilimler ve mühendislik alanları gibi çeşitli bilimsel alanlarda da sıkça kullanılmaktadır. Bu programda birçok istatistiksel analiz (tanımlayıcı istatistikler, regresyon, hipotez testleri, kalite kontrol testleri, güvenilirlik testleri, v.s.) ve analizlerin grafiksel ve veri çıktıları alınabilmektedir. Ayrıca, bu program yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin tez çalışmalarında veri analizi içinde sıkça kullanılmaktadır. Uygulamanın genel olarak arayüzü Şekil 1’de gösterilmektedir.

spss analizi suç
Şekil 1. SPSS genel arayüzü

 

SPSS programını analiz amacıyla kullanmak için kullanıcıların (a) SPSS’in altyapısı olan Python dili programlaması (Şekil 2) hakkında bilgi sahibi olması, (b) SPSS’de veri girişi ve veri biçimlendirmesi (Şekil 3) yapması, (c) veriye uygulanacak analizin seçilmesi, (d) verinin seçilen analize uygunluğunun belirlenmesi, (e) seçilen analizin veriye doğru olarak uygulanması, (f) analiz çıktılarının alınması gerekmektedir.

 

http://www.nacesorgulama.com/nace-kodu/74.90

 

Bütün bunların yanısıra, SPSS istatistik tabanlı bir veri analiz programı olduğundan SPSS’i kullanan kişinin istatistikle alakalı konulara hakim olması beklenmektedir. Bu sebeple istatistik bilimi haricinde diğer bilimsel alanlarda çalışan lisansüstü öğrenciler ve akademisyenler, SPSS analizi yapmakta zorlanmakta; SPSS analizi yapsa analizleri hatalı veya etkisiz çıkmaktadır. Dolayısıyla, akademik ortamda çalışan kişiler, SPSS analizlerini konusunda uzman kişilere yaptırabilir. Ancak, akademik alanda çalışan kişilerin, SPSS ya da diğer veri analizlerini başkasın yaptırmanın suç olduğuna dair yanlış bir kanı ortaya atılmaktadır.

 

SPSS Analizi Suç Mu?

Bunun suç olup olmadığını değerlendirebilmek için YÖK’ün bilimsel çalışmalarda etik dışı olarak değerlendiği (YÖK, 2021) bazı durumları özetleyelim:

  • Başkalarının bilimsel çıktılarını (makale, tez, bildiri, v.s.), bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan tamamen kendi eseri gibi göstermek (PLAGIARISM).
  • Bilimsel çıktılarda, var olmayan veya bozulmuş verileri kullanmak (FORGERY).
  • Bozulmuş verileri kullanmak, araştırmada kullanılmayan herşeyi kullanılmış gibi göstermek, bilimsel araştırmasına katkıda bulunanlara fayda sağlamak için bilimsel çıktıları bozmak ya da değiştirmek (DISTORTION).
  • Bir yayının içeriğini değiştirmeden tekrardan yayınlayarak birden fazla yayın çıkarmak (DUPLICATION).
  • Bir araştırmanın sonucunu uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp, bu parçalardan birden fazla bilimsel çıktı yayımlayamak (SLICING).
  • Araştırmaya entellektüel katkı sağlamayan kişileri bilimsel çıktıya yazar olarak dahil etmek veya katkısı olan kişileri dâhil etmemek; yazarların bilimsel çıktıdaki sıralamasını uygun olmayan bir biçimde değiştirmek (UNFAIR AUTHORSHIP)
  • Araştırmanın yapılmasına kaynak sağlayan kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını bilimsel çıktıda belirtmemek (CONFLICT OF INTEREST).
  • Henüz yayınlanmamış tez veya diğer bilimsel çıktıları, sahibinin izni olmadan, kaynak olarak kullanmak.
  • İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak.
  • Tıbbi araştırma ile ilgili çıktılarda hasta haklarına saygı göstermemek,
  • Tıbbi araştırmalarda kanun hükümlerine aykırı davranmak.
  • Hakem veya tez jüri olarak görevlendirildiği bir bilimsel çıktıyı, eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak.
  • Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan herşeyi amacı dışında kullanmak,
  • Yalan yere bir bilimsel çıktı için etik dışı diye iddiada bulunmak,
  • Anket araştırmasında katılımcıların rızasını almadan veya anket araştırması bir kurumda yapılacaksa kurumun iznini almadan anket çıktılarını yayımlamak,
  • Bilimsel çalışmada, insan ve hayvan sağlığına ve de ekolojik dengeye zarar vermek,
  • Bilimsel çalışmada, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri almamak.
  • Bilimsel çalışmalarda, başka kişi ve kurumlardan sağlanan verileri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, izin almadan başka kişi ve kurumlarla paylaşmak
spss analizi suç
Şekil 2. SPSS Python Programlama Kabuğu

 

spss analizi suç
Şekil 3. SPSS Veri Biçimlendirme Sayfası

 

SPSS Analizi suç mu? Üstteki listeye göre, her hangi bir kişi tarafından bilimsel çalışma için bir kişi veya kuruluşa analiz yaptırılması etik kurallara aykırı bir durum oluşturmuyor. Zaten öyle olsa, hiç bir analiz ya da test firmasının akademik çalışmalar için hizmet vermemesi gerekiyor ki, her araştırmacı her analizi yapamayacağı için, bu durum gerçekçi olmaz. Ancak, veri analizi yapan kişi ya da kurumlar çalışmayı yapan kişiye kaynak sağlıyorsa, bu kişi ya da kurumların bilimsel çıktıda belirtilmesi gerekiyor. Genelde veri analizleri, tıpkı diğer test veya analiz yöntemlerinde olduğu gibi para karşılığı yapıldığı için, analizleri yapan kişi ya da kurumlar kaynak sağlamış olmuyor ve dolayısıyla bilimsel çıktıda bunlardan bahsedilmesine gerek olmayabiliyor. Diğer yandan, veri analizini yapan kişiler, sadece yapılan analizin çıktısını veriyorsa bu kişiler yazar olarak eklenmiyor. Analizi yapan herhangi bir kişinin yazar olarak eklenmesi için analiz çıktılarını değerlendirerek oluşturulacak bilimsel yayına entellektüel katkıda bulunması gerekiyor. Dolayısıyla, analiz veya test hizmetlerini araştırmacıların başka kişi veya kurumlardan temin etmesinin etik dışı olmaması beklenmektedir.

SPSS analizi de bir tür analiz veya test hizmeti olacağı için SPSS analizinin de başka kişi veya kurumlar tarafından yapılıyor olması, etik dışı bir duruma ve dolayısıyla suça sebep olmamaktadır. Diğer yandan, eğer SPSS analizi yaptırılacak yer bir kurum ise, tıpkı diğer test ve analiz kurumlarında olduğu gibi, kurumun analiz yapmaya yetkin olduğuna dair çeşitli resmi belgelere sahip olmak zorundadır. Bu belgelerden en önemlisi kurumun ticari faaliyet durumunu gösteren NACE (fr. Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne, tr. Avrupa Birliği’nde Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflama) kodudur (Eurostat, 2008). Bu altı haneli kod, bir kurumun çalıştığı alanlara göre tehlike sınıflarını belirlemektedir. Bu sebeple altılı faaliyet kodu olarak da bilinir. Yeni işyeri açacak kişilerin Ticaret Odası’na kayıt yaptırmadan önce mutlaka NACE kodlarını tespit etmelidir. SPSS analizleri yapacak kurumun da aşağıdaki NACE koduna (Tablo 1) sahip olması gerekmektedir:

Tablo 1. SPSS Analizi Yapacak Kuruluşların Sahip Olması Gereken NACE Kodu

NACE Kodu: 74.90.90
NACE Tipi: M
Destek Durumu: Evet
Girişimcilik Türü: Geleneksel
Açıklama: Başka yerde sınıflandırılmamış diğer mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler (çevre danışmanlığı, güvenlik danışmanlığı, matematikçiler, istatistikçiler, agronomlar vb. tarafından verilen danışmanlık hizmetleri, patent aracılığı vb.)

REFERANSLAR

Eurostat, 2008. Nace Rev. 2 Statistical classification of economic activites in the European Community. Luxembourg: European Communities. ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5902521/KS-RA-07-015-EN.PDF

YÖK, 2021. Yükseköğretim kurumları bilimsel araştırma ve yayın etiği yönergesi. Retrieved Şubat 13, 2021, from https://yok.gov.tr

Related Posts
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Call Now Button